در نگرش جدید مدیریتی، ارزش ویژهای برای نیروهای انسانی قائل هستند. افزایش اهمیت منابع انسانی بهعنوان یکی از سرمایههای سازمان باعث شد تا وظایف مدیر منابع انسانی و اهداف مدیر منابع انسانی بهعنوان دو اصل مهم در ارتباط با کارکنان سازمان مورد توجه قرار گیرد.
در این مقاله، به تشریح وظایف مدیر منابع انسانی، مدیر منابع انسانی کیست؟ اهداف مدیر منابع انسانی، استراتژی و رویکردهای مدیریت منابع انسانی، درآمد مدیران منابع انسانی و … میپردازیم. میتوانید ضمن مطالعه این مقاله، پرسشهای خود را از تیم تحریریه فرداد سوال نمایید.
در این مقاله به مباحث زیر می پردازیم:
مدیریت منابع انسانی به چه معنا است؟
مدیریت منابع انسانی (Human Resource Management) به زبان ساده عبارت است از ارتباط و همکاری با افراد در یک سازمان، بهگونهای که باعث استفاده صحیح از توانایی آنان شده و سازمان را در رسیدن به اهدافش یاری نماید.
این تعریف کلی باعث میشود تا مدیریت منابع انسانی در برگیرنده تمام روابط انسانی سازمان باشد. به عبارت دیگر تمام فرایندهای استخدام، آموزش، حقوق و دستمزد و سایر ارتباطات را شامل میگردد. مدیریت منابع انسانی یک چارچوب برای تعیین روابط سازمانی بوده بهنحویکه اهداف سازمان را ممکن سازد.
منابع انسانی، به افرادی که در یک سازمان کار میکنند گفته میشود. از این رو مدیریت منابع انسانی دانشی است که به بهبود ارتباط درون سازمانی و مدیریت هر آنچه که به نیروی انسانی مربوط است میپردازد.
فلسفه مدیریت منابع انسانی
فلسفه ایجاد مدیریت منابع انسانی نشات گرفته از تئوریهای مهم مدیریت نظیر تئوری هرم مازلو، تئوریهای تعهد سازمانی، تئوری های انگیزشی، تئوری های رفتار سازمانی، اقتضایی، و سرمایه انسانی بوده و بر مبنای افزایش ارزش نیروی انسانی میباشد.
فلسفه ایجاد دانش مدیریت منابع انسانی و نظریه پردازی دانشمندان و جامعه شناسان مختلف در راستای آن، تفاوت نگرش به کارکنان سازمان میباشد. نگرش جدید به منابع انسانی بر این موضوع تاکید دارد که کارکنان سازمان جزء سرمایه سازمان هستند نه هزینه های آن.
فرآیندهای مدیریت منابع انسانی
وظايف مدير منابع انساني دارای گستردگی بالایی است. شامل کارمندگزینی، آموزش، برنامه ریزی، ارزیابی، کنترل، پاداش و … میشود. اما تمام وظایف و اهداف مدیریت منابع انسانی میتوان در چارچوب چهار فرایند گنجاند. این 4 فرایند عبارتند از:
- برنامه ریزی
- سازماندهی
- هدایت
- نظارت بر انجام کار
فعالیت های واحد مدیریت منابع انسانی، باید از این چهار فرایند بگذرند. وظایف مدیر منابع انسانی ابتدا مورد برنامه ریزی قرار می گیرند، سپس سازماندهی شده و به نیروی انسانی ابلاغ می گردند. مدیریت منابع انسانی هدایت آن را در اجرا بر عهده گرفته و در نهایت بر اجرای آن نظارت مینماید. از این رو مدیر منابع انسانی بهتر است با علوم روابط اجتماعی، روانشناسی، اقتصاد و جامعه شناسی آشنا باشد.
مدیر منابع انسانی کیست؟
فردی که مسئولیت خطیر مدیریت منابع انسانی را با هدف بهبود عملکرد نیروی انسانی و دستیابی به اهداف سازمان، بر عهده میگیرد مدیر منابع انسانی نام دارد.
مدیر منابع انسانی بیشترین شناخت را از توان و عملکرد نیروهای خود داشته و میداند که چه مسئولیتی مناسب چه شخصی میباشد.
او بر فرایندهای کارگزینی، جذب و استخدام، آموزش، همکاری با پرسنل و پایان همکاری نظارت مینماید. برنامه ریزی منابع انسانی، جذب و استخدام، مدیریت حقوق و دستمزد، مشاوره به مدیران ارشد، ارزیابی کارکنان و … از وظایف مدیر منابع انسانی میباشد.
شرایط احراز مدیر منابع انسانی
برای رسیدن به شغل مدیر منابع انسانی لازم است دارای مدرک تحصیلی مدیریت، مهندسی صنایع و یا رشتههای علوم انسانی و اجتماعی باشید.
- داشتن اطلاعات کافی درباره قوانین استخدام
- اطلاعات کاری درباره حقوق و دستمزد
- آشنایی با سیستم ها و نرم افزار های مدیریت منابع انسانی
- آشنایی با روانشناسی و داشتن روابط روابط عمومی
- توانایی برنامه ریزی، آینده نگری و مدیریت فرایند ها
- و…
از شرایط کلی احراز شغل مدیر منابع انسانی می باشند.
وظایف و مسئولیت های مدیر منابع انسانی چیست؟
یکی از مهمترین سوالاتی که در ذهن افراد نقش میبندد این است که وظایف مدیر منابع انسانی چیست؟ در پاسخ باید فهرستی از مهمترین وظایف و مسئولیت های مدیریت منابع انسانی را ارائه نماییم.
شرح وظایف مدیر منابع انسانی
مدیران منابع انسانی، اغلب دارای وظایف مشترکی هستند. هرچند بنا بر شرایط هر سازمان ممکن است وظایف اختصاصی متفاوتی نیز داشته باشند. وظایف مدیر منابع انسانی در سازمان عبارتند از:
برنامهریزی
اولین گام مدیریت منابع انسانی، برنامه ریزی روندها میباشد. دستیابی به نتایج مناسب شرکت، منوط به برنامه ریزی مناسب میباشد. تجسم و پیش بینی اقدامات و اهداف در این مرحله صورت میگیرد.
سازماندهی
پس از برنامه ریزی، نیاز به سازماندهی، پیگیری و هماهنگی میباشد. تقسیم کار، نظم بخشی، تعیین جایگاههای سازمانی، ساختار بخشی به سازمان و آماده سازی شرکت جهت استفاده از نیروهای جدید از مواردی است که باعث رسیدن به اهداف سازمان میشود.
استخدام
آینده سازمان وابسته به استخدام نیروهای شایسته میباشد. منابع انسانی که دارای توانایی و مهارتهای مناسب شرکت بوده و از نظر عملکرد با اهداف شرکت همخوانی داشته باشند بهترین هدیه برای سازمان میباشد. استخدام نیرو به عواملی چون توانایی آنها، سیاست، هزینه و اهداف شرکت بستگی دارد.
آموزش منابع
به طور قطع میتوان گفت که تمام نیروها، پس از استخدام نیاز به آموزش دارند. آموزش رفتار و عملکرد متناسب با سازمان و یا آموزش مهارت های لازم در کار میتواند جزئی از این آموزش ها باشد. از وظایف مدیر منابع انسانی در شرکت آموزش منابع انسانی میباشد.
پیشرفت کارمندان
مدیر منابع انسانی خوب، به دنبال پیشرفت کارکنان میباشد. این موضوع باعث افزایش انگیزه و توان آنان میشود. دسترسی به اهداف شرکت در گرو توسعه کارکنان و حمایت از آنان میباشد.
ارزیابی
آنچه که در مراحل قبل انجام شد، نیاز به آزمون دارد. میزان یادگیری کارکنان، اثر بخشی آموزش و چگونگی عملکرد افراد به صورت مداوم توسط مدیر منابع انسانی مورد بررسی قرار میگیرد. این ارزیابیها میتواند به صورت محسوس یا حین خدمت باشد.
حفظ فرهنگ محیط کار
هر سازمان نیازمند وجود فرهنگ ویژه خود میباشد. این فرهنگ باید در طول خدمت پرسنل حفظ گردد. فرهنگ رفتاری محیط کار، نباید با ورود و خروج پرسنل مختلف، تغییر یابد. وجود امنیت، سلامت و آرامش کاری نشان دهنده نقش مدیریت منابع انسانی در بهره وری سازمان میباشد.
حل اختلاف
اختلاف سلیقه ما بین تمام افراد وجود داشته و هرچه سازمان بزرگتر با تعداد نیروهای بیشتری باشد، این اختلاف افزایش مییابد. از وظایف مدیر منابع انسانی این است که اجازه ندهد این اختلاف رفتاری باعث بروز اختلاف و مشکلات در کار شود. همینطور در صورت بروز اختلاف بین کارکنان، به سرعت به حل آن اقدام نماید.
هدایت
از وظایف مدیر منابع انسانی در شرکت هدایت کارکنان به سمت هدف سازمانی میباشد. این وظیفه میتواند با اعمال نفوذ بر کارکنان صورت گیرد. هدایت مسیر حرکت کارکنان به سمت اهداف به معنی همسو سازی آنان با خواستههای سازمان میباشد.
کنترل
مدیران منابع انسانی علاوه بر هدایت امور، باید توانایی کنترل را داشته باشند. چنانچه روندها از مسیر صحیح خارج گردند باید به وسیله کنترل صحیح به مسیر خود باز گردند. تشخیص انحرافات، نظارت، سنجش و اقدام جهت اصلاح آنها در حوزه وظایف کنترلی مدیریت منابع انسانی قرار میگیرد.
ارتباط با کارمندان
مدیریت منابع انسانی به دلیل ماهیت کار خود، نمیتواند بدون ارتباط با کارکنان خود، عمل نماید. یکی از اصلی ترین وظایف این شغل، برقراری ارتباط صحیح با کارمندان، توأم با استفاده از مهارتهای روابط عمومی و حسن خلق میباشد.
پاداش و تشویق
مدیریت منابع انسانی دارای ظرافت های بسیاری است. ارتباط با نیروی انسانی ایجاب میکند تا برای پیشبرد اهداف خود از ابزارهای مناسب بهره گیری شود. یکی از این ابزارها، دادن پاداش و تشویق برای امور فوق العاده میباشد. پاداش و تشویق باعث افزایش انگیزه کارکنان شده و باعث میشود آنها خود را در سود شرکت سهیم ببینند. در نتیجه باعث بهبود عملکرد پرسنل و همسویی با اهداف سازمان میگردد.
دانش حقوق
بسیاری از وظایف ومقررات واحد منابع انسانی، پیشتر توسط قانون تعیین گردیده است. به طور مثال قوانین حقوق و دستمزد، مالیات، قوانین اداره کار و … باید از قبل توسط مدیر منابع انسانی شناسایی شده و اجرایی گردند. عدم اجرای این قوانین ممکن است تبعات سنگینی برای سازمان داشته باشد.
قوانین داخلی سازمان نیز که متناسب باسیاستهای سازمان وضع می گردند نباید با مقررات حقوقی کشور تداخل داشته باشند. بررسی این موضوع از شرح شغل مدیر منابع انسانی میباشد.
اهداف مدیریت منابع انسانی چیست؟
اهداف مدیریت منابع انسانی بهگونهای طراحی شده است که خواستههای سازمان و کارکنان توأمان برقرار گردد؛ چرا که سازمان، توسعه خود را در گرو رضایت پرسنل می بیند.
اهداف مدیر منابع انسانی دارای گستردگی بالایی است اما میتوان آنها را به چهار دسته اصلی تقسیم نمود:
- اهداف اجتماعی
- اهداف سازمانی
- اهداف وظیفه ای
- اهداف اختصاصی
هدف اجتماعی
اهداف اجتماعی مدیر منابع انسانی، مربوط به مسائل اخلاقی، حقوقی و اجتماعی در سازمان میباشد. اجرای قوانین اداری، توجه به محدودیتهای اجتماعی، اعمال مقررات اتحادیه و اهمیت دادن به خواستههای کارکنان در این رنج قرار میگیرد.
هدف سازمانی
تشکیل واحد منابع انسانی، بدون دستیابی به اهداف سازمان، امری بیهوده خواهد بود.
شاید اصلی ترین هدف مدیریت منابع انسانی در یک سازمان، افزایش کارکرد و بهرهوری نیروی انسانی، برای دستیابی به اهداف سازمان باشد.
جایگاه مدیر منابع انسانی به نیروها کمک مینماید تا با ارتقا خود، به تحقق اهداف سازمان نیل پیدا کنند.
جذب نیروی انسانی مناسب، تصدی شغل مناسب با توانایی نیروها، آموزش مناسب پرسنل، شناسایی استعداد پرسنل و حفظ نیروی انسانی از اهداف سازمانی میباشند.
هدف وظیفه ای
جایگاه مدیر منابع انسانی، خود نیز مانند سایر کارکنان از لحاظ عملکردی دارای وظایفی میباشد. مدیر، وظیفه دارد مسئولیت های خود را پذیرفته و در قبال آنها پاسخگو باشد. به طور مثال، کسب رضایت پرسنل باید در حد تعادل باشد، و هزینه مازاد بر شرکت تحمیل ننماید.
هدف اختصاصی
کارکنان شما علاوه بر اینکه دارای وظایف شغلی هستند، مسائل شخصی دیگری نیز دارند. کارمند شما میتواند در زندگی خود یک پدر، مادر، همسر یا فرزند باشد که دارای مسئولیت های خانوادگی باشد. توجه به بعد اختصاصی کارکنان شما، میتواند رضایت شغلی آنها را افزایش دهد. اکثر افراد نمی توانند بدون توجه به مسائل اختصاصی خود در محیط کار به خوبی ظاهر شوند. اهمیت دادن به مسائل شخصی افراد، علاوه بر اینکه از شما، جلوه ی یک مدیر خوب را به نمایش میگذارد، در بهبود عملکرد پرسنل نقش مهمی ایفا میکند.
عوامل مؤثر بر مدیریت منابع انسانی
مدیریت منابع انسانی متأثر از عوامل مختلفی میباشد. زیرا در حقیقت همین عوامل تشکیل دهنده ساختار قانونی چگونگی مدیریت منابع انسانی هستند. پس بهتر است با عوامل موثر بر مدیریت منابع انسانی آشنا شویم. این عوامل به شرح زیر میباشد:
- عوامل بیرونی:
- قوانین و مقررات
- بازار نیروی کار
- رقابت
- فرهنگ جامعه
- سهامداران
- مشتریان
- فناوری
- عوامل درونی:
- اهداف اساسی یا رسالت سازمان
- جو و فرهنگ سازمانی
- خط مشیها
کشور محل فعالیت اثر مستقیمی بر مدیریت منابع انسانی دارد. زیرا هر کشور قوانین خاص خود را دارد. از این رو شرکتهای چند ملیتی دارای جزییات منابع انسانی بیشتری هستند.
سیستم اقتصادی، خصوصیات فردی، شرایط اقلیمی، اعتقادات، نظام سیاسی و… از مواردی هستند که میتوانند بر مدیریت منابع انسانی اثر گذار باشند.
رویکردهای مدیریت منابع انسانی
رویکرد مدیریت منابع انسانی به معنی تصمیم گیری بر این موضوع است که سازمان میخواهد چگونه این واحد را مدیریت نماید. نحوه ارتباط با نیروها و نگرش بر اجرای سیاست های منابع انسانی، تشکیل دهنده رویکرد آن میباشد. دو رویکرد اساسی مدیریت منابع انسانی عبارتند از:
- رویکرد سخت
رویکرد سخت، به منابع انسانی نگاهی کمی و معامله گونه دارد. این رویکرد صرفا به دنبال تامین معادله ورودی و خروجی بوده و به نیروها به چشم عوامل بی جان می نگرد. این روش بر پیروی از دستورالعمل ها، روند و فرایندها تأکید دارد.
- رویکرد نرم
در رویکرد نرم مدیریت منابع انسانی، نیروها را به چشم سرمایه های انسانی سازمان دیده که دارای اهمیت بالا و قابلیت کنش و واکنش هستند. در این روش، تعهد کارکنان را به وسیله ارتباط متقابل، آموزش و آگاه سازی، فراهم سازی شرایط محیطی مناسب فراهم میگردد.
استراتژی های کلیدی مدیریت منابع انسانی برای استارت آپ ها
نقش مدیریت منابع انسانی در بهرهوری سازمانها غیر قابل چشم پوشی میباشد. اهداف حرفهای مدیر منابع انسانی در استارتاپها با سایر سازمانها تفاوتهایی دارد. از این رو باید استراتژیهای متفاوتی نیز اجرایی گردند. توصیه میشود که مدیران منابع انسانی در استارتاپها از سه استراتژی زیر استفاده نمایند:
تنوع شخصیت و منش افراد سازمان
شما یک استارتاپ هستید و برای تضمین رشد خود باید از شخصیت و تفکرات مختلفی استفاده نمایید. ایده پردازی و جرات در عمل از ارکان مهم توسعه کسب و کار شما خواهد بود. تنوع شخصیت در استارتاپ میتواند منجر به شناسایی سلایق مختلف مشتریان گردد. پس بههیچعنوان از داشتن اشخاص و سلایق متنوع در سازمان خود نهراسید.
شفافیت ارائه اطلاعات به پرسنل
مدیران استارتاپها همواره دغدغه این موضوع را دارند که تا چه حد از اطلاعات را به همکاران خود ارائه نمایند. مهمترین موضوعات در اختیار گذاشتن اطلاعات درباره میزان، زمان و نوع آنها خواهد بود. لازم نیست تمام اطلاعات ریز و درشت شرکت در اختیار پرسنل قرار گیرد. اطلاعات مالی، حساب ها و … نباید به طور جزئی منتشر گردند. اما با توجه به علاقه پرسنل برای کسب اطلاعات کاری شرکت میتوان حدی از آنها را در اختیار منابع انسانی گذاشت تا با کسب انگیزه بیشتر به کار خود ادامه دهند.
اطلاعات نباید بهگونهای ارائه شود که کارکنان انگیزه خود را از دست بدهند.
از این رو توصیه میشود اطلاعات را به صورت هدفمند، غیر مبهم، در زمان مناسب و به طور موثق در اختیار کارکنان قرار دهید.
انتقال ارزشها، اهداف و چرایی سازمان به کارکنان
یکی از روشهای بهبود عملکرد کارکنان، همسویی اهداف و انگیزههای آنان با سازمان میباشد. هنگامی که منابع انسانی از اهداف و چرایی سازمان آگاه شوند، بیش از پیش با سازمان همراهی کرده و اهداف مدیریت منابع انسانی بهتر محقق میشود.
اگر کارکنان در هدف و چرایی استارتاپ با شما همراه شوند، احساس تعلق بیشتری به سازمان پیدا کرده و در قبال آن تلاش بیشتری می نمایند. چرا که شما با این کار به آنها قدرت تصمیم گیری بیشتری میدهید.
نکات مهم وظایف و اهداف مدیریت منابع انسانی
جهت تصدی شغل مدیریت منابع انسانی، پس از آشنایی با اهداف و وظایف آن لازم است با تعدادی از نکاتی که برای شما حائز اهمیت هستند آشنا شوید. در ادامه این مطلب سه نکته مهم درباره وظایف مدیر منابع انسانی را بیان مینماییم.
چالش های مدیریت منابع انسانی در ایران
تغییرات روز افزون در سازمان ها باعث میشود که وظایف کارشناس منابع انسانی نیز تغییر یابد. کار منابع انسانی به دلیل حساسیت بالا، چالش هایی را از قدیم تا کنون به همراه داشته است. مهمترین آنها عبارتند از:
- وجود ابهام در اهداف سازمان
- نداشتن سیستم ارزیابی عملکرد مناسب
- نبود تعریف مناسب روابط کاری و شخصی
- نبود شاخصهای مناسب ارزشیابی منابع انسانی
- اثر گذاری بازار بر منابع انسانی سازمان که ریشه در غیر رقابتی بودن بازار، یا بیماری اقتصادی کشور دارد
بنا بر شرح شغل مدیر منابع انسانی، وی برای توسعه سازمان خود، باید بر چالش های فوق فائق آید.
نقش مدیریت منابع انسانی در بهره وری سازمان
نقش مدیریت منابع انسانی در بهرهوری سازمان با وجود یکایک توضیحاتی که در فوق ذکر شد، غیر قابل چشم پوشی است. با این حال هنوز در بسیاری از سازمان ها به خصوص شرکتهای کوچک، واحد مدیریت منابع انسانی وجود ندارد. اگر بخواهیم نگاه موشکافانهای به عملکرد، اهداف و وظایف این واحد داشته باشیم میتوانیم آن را واحد مدیریت روحیه انسانی و ارتباطات داخلی بنامیم.
اصلی ترین هدف مدیریت منابع انسانی در یک سازمان، جذب، حفظ و نگاهداشت نیروی توانای انسانی میباشد تا به بهره وری بهتر سازمان نائل شود.
میزان درآمد و حقوق مدیر منابع انسانی در ایران و جهان
درآمد مدیر منابع انسانی در دنیا به طور میانگین برابر با 105.000 دلار در سال میباشد. حقوق مدیران منابع انسانی در بازه 94.748 دلار تا 123.588 دلار متغیر است. (بخوانید: آموزش محاسبه حقوق و دستمزد)
حقوق مدیر منابع انسانی در ایران بنا بر آخرین تحقیقات به شرح زیر میباشد:
کمترین حقوق مدیران منابع انسانی: 3.9 میلیون تومان
میانگین حقوق مدیران منابع انسانی: 10.3 میلیون تومان
بیشترین حقوق مدیران منابع انسانی: 20 میلیون تومان
نتیجه گیری
وظایف مدیر منابع انسانی بر جذب و حفظ نیروی انسانی شایسته تمرکز دارد. این وظایف، پیش از استخدام نیروی جدید آغاز گردیده و با تامین شرایط مناسب کاری به اوج خود می رسد. اهداف مدیر منابع انسانی را در ایجاد محیطی امن برای کار و فراهم آوردن شرایط دوجانبه جهت رضایت کارفرما و کارکنان میبینیم.
در این مقاله، به وظایف و اهداف مدیریت منابع انسانی، شرح وظایف کارشناس منابع انسانی، نقش مدیر منابع انسانی و موضوعات وابسته آن پرداختیم. امیدواریم توانسته باشیم نشانگر اهمیت حضور این واحد در سازمان باشیم. چنانچه سوالی در ذهن خوانندگان عزیز این مطلب نقش بسته است میتوانند با ثبت دیدگاه خود، در ذیل موضوع، پاسخ خود را از تیم تحریریه فرداد دریافت نمایند.
منبع : www.fardadgroup.com