فرقی نمیکند که در آزمایشگاههایی کار میکنید که برای دارو است یا لوازم آرایشی و بهداشتی! در هر صورت به ابزاری احتیاج پیدا میکنید تا بتوانید آزمایشات لازم را بر روی مواد انجام داده و از صحت، اعتبار، تاریخ انقضا، کیفیت مواد اولیه و… مطمئن شوید.
اغلب مکانهایی که عنوان میکروبیولوژی را به خود اختصاص دادهاند، به تجهیزاتی لازم دارند که بنا بر استاندارد خاصی بوده و درصد خطای پایینی را داشته باشند. دستگاههایی که در این مکانها مورد استفاده قرار میگیرند، بنا بر متریالی که در آنها مورد بررسی قرار میگیرد، انتخاب میشوند.
پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی، یکی از چیزهایی است که هر یک از این مکانها باید آن را درنظر داشته باشند؛ چراکه امکان خرابشدن برای تمامی دستگاهها وجود دارد. با وجود یک پشتیبانی فنی میتوانید با خیالی آسوده به کار خود بپردازید. چنین وسایلی ممکن است بسیار پیچیده یا خیلی ساده باشند. چیزی که استفاده از آنها را مشخص میکند، حوزهای است که آن محیط به بررسی مواد میپردازد؛ ممکن است برخی از آنها نیاز به وسایل و دستگاههای بزرگ نداشته باشند و تحقیقات خود را تنها در حوزه مواد کوچک انجام دهند.
همه چیز در مورد تجهیزات آزمایشگاهی
نیاز هر یک از این مکانها به وسایل و تجهیزات را میتوان از لحاظ اندازه، دامنه و نیاز متفاوت از سایر آنها دانست. ممکن است چیزی که مد نظر شما باشد، یک آزمایشگاه کوچک با حداقل تجهیزات بوده، اما چیزی که در نظر دیگری است، محیطی بسیار تمیز، استریلیزه و با وسایل و تجهیزات بسیار زیاد باشد. وجه اشتراک آنها این است که هر یک از این محیطها نیاز به پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی دارند تا در صورت خرابی و وجود مشکل، در سریعترین زمان رفع شده و دستگاهها مثل روز اول خود کار کنند.
چیزهای بسیار کوچک مانند انواع بشر، لوله و… را هم میتوان در این دسته قرار داد. در اصل باید گفت چیزی که چنین مکانهایی را از سایر محیطها تمیز میکند، همین وسایل و دستگاههایی است که در آنها قرار دارند. ستونها و پایههای اصلی یک آزمایشگاه، چه در مدرسه و دانشگاه و چه در موسسات تحقیقاتی، همین عناصر هستند. در محیطهایی که به تحقیق میکروبیولوژی میپردازند، به ابزاری نیاز است که میکروارگانیسمها، فرآیند رشد و چگونگی زیستن آنها را مطالعه کرده و مورد بررسی قرار داد.
زمانی که پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی وجود نداشته باشد، ممکن است افراد از قافله دور مانده و نتوانند شرایط چنین موجوداتی را به درستی آنالیز کنند. ممکن است با یک سهلانگاری در چنین موضوعی، چندین ساعت مطالعه و مقدار زیادی پول که برای این کار صرف شده بوده، ازبین بروند. در محل تحقیقاتی میکروبیولوژی، برخی به کشت، رشد و تکثیر چنین میکروبهایی میپردازند؛ در این صورت اگر امکان برای درستکردن زودهنگام اسباب وجود نداشته باشد، ممکن است محققان میکروبهای مورد مطالعه را از دست دهند.
انواع تجهیزات و وسایل مورد نیاز در آزمایشگاه ها
میکروسکوپ ( microscope )
این وسیله را هر کسی که حتی در مرکز تحقیقاتی هم پا نگذاشته باشد میشناسد؛ چراکه رایجترین دستگاه مورد استفاده برای کارهای تحقیقاتی آزمایشی روی موجودات زنده است. از میکروسکوپ زمانی استفاده میشود که نتوان میکروارگانیسمها که موجودات بسیار بسیار ریزی هستند را با چشم دید. در اصل نمیتوان میکروبها را با چشم غیرمسلح دید. پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی شامل چنین وسیلهای هم میشود. زمانی که در طول دوره تحصیلی خود بودهاید بهطور حتم باید یکی از آنها را از نزدیک دیده و با آن کار کرده باشید.
این اسباب دارای انواع مختلفی است؛ برای مثال مدل میکروسکوپ الکترونیکی یک پرتو الکترونیکی بسیار ریز و کوچک را به بزرگ میکند. این در صورتی است که میکروسکوپ نوری با بهکارگیری نور محیط و همچنین استفاده از لنزهای بزرگنمایی، ذرات کوچک را بررسی کرده و امکان مشاهده میکروارگانیسمها را فراهم میآورد.
شیشه ساعت ( Watch glass )
یکی دیگر از رایجترین لوازمی که تحت پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی قرار میگیرد شیشه ساعت است. نام آن غلطانداز است؛ اما در آزمایشگاههای شیمی کاربرد بسیار زیادی دارد. قطعه شیشه مقعر که که شفاف است، شیشه ساعت نام دارد. از این ابزار برای مواقعی استفاده میشود که افراد بخواهند از مواد جامد نگهداری کنند. کاربرد دیگر آن، حفظ مایعات از تبخیر است. چنانچه قصد دارید در محیط آزمایشی خود مقدار کمی از مایعات را گرم کنید، میتوانید از این وسیله استفاده کنید.
بشر و مزرور ( Beaker and Measuring Cylinder )
بخش کثیری از افراد با بشرها و مزرورها آشنایی دارند. این وسایل هم از رایجترینها هستند. از بشرها و مزرورها که در جنسهای پلاستیکی و شیشهای و در اندازههای مختلف تولید میشوند، میتوان برای جابهجایی، مخلوطکردن و همچنین نگهداری بسیاری از مواد استفاده کرد.
انبر ( Tongs )
انبر یکی از لوازمی است که تحت پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاه قرار نمیگیرد؛ چراکه ساختار بسیار سادهای داشته و در صورت خرابی، امکان درستکردن آن بسیار کم است. از این وسیله برای زمانی استفاده میشود که افراد در حال کارکردن با مواد شیمیایی یا ظروف داغ و خطرناک هستند. انبرها انواع گوناگونی دارند که هر یک برای موارد آزمایشی مختص به ساختار خود بهکار میروند. برای مثال انبرهای مخصوص بوتهچینی با انبرهای نگهداری بشر فرق دارند.
انکوباتور ( Incubator )
انکوباتور یکی از وسایلی است که درصورت خرابی، باید با توجه به پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی در سریعترین زمان ممکن درست شود. دلیل ضرورت این عملکرد صحیح این است که بهطور معمول از آن برای فراهمآوردن محیطی مناسب برای کشت میکروارگانیسمها استفاده میشود؛ درصورت خرابی ممکن است تمامی میکروبها ازبین بروند. میکروارگانیسمها برای رشد نیاز به دما، رطوبت و محیط مناسب دارند که انکوباتور آنها را فراهم میآورد.
این دستگاه دارای 2 مدل کلاسیک و یخچالدار است. مدل شیکردار انکوباتور علاوهبر ایجاد شرایط رشد میکروارگانیسمها، به مخلوط آنها با مواد دیگر هم میپردازد.
سمپلر های آزمایشگاهی
این تجهیزات را میتوان در دسته وسایل ضروری برای بسیاری از محیطهای آزمایشی قرار داد. از آن میتوان برای حجمبرداری دقیق نمونهها استفاده کرد. این ابزار را میتوان در دسته دستگاههایی قرار داد که پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی شامل آنها میشود. مدلهای متنوع از این دستگاه به این دلیل تولید شده که مواد مورد استفاده در آزمایشگاهها انواع گوناگونی دارند. گفته میشود که بیش از 6 دهه است که این نوع تجهیزات، از چنین محیطهایی جدا نشده است.
میتوان از آنها در آزمایشگاههای پزشکی قانونی، شیمی، داروسازی، تشخیص طبی و… استفاده کرد. بهطور معمول میتوان آنها را در مکانهای آزمایشی مدرن یافت.
چگونگی بهسازی و تعمیر این وسایل
از آنجاییکه قیمت چنین وسایلی بسیار زیاد است، اگر قصد داشته باشید پس از خرابشدن نوع جدیدی از آنها را تهیه کنید، باید هزینه زیادی را متقبل شوید. تعمیر تجهیزات آزمایشگاهی، معقولترین کاری است که در چنین شرایطی میتوانید انجام دهید. این کار به وسیله پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی انجام میشود و لازم نیست نگران صحت یا عدم درست کارکردن دستگاه خود باشید. با استفاده از این ترفند میتوانید عمر اسباب مورد استفاده خود را طولانیتر کرده و مدتزمان بیشتری از آنها استفاده کنید.
پس از انجام این کار میبینید که مقدار بسیار زیادی از هزینهها را کاهش داده و صرفهجویی عظیمی کردهاید. برای بهسازی و تعمیر باید موارد زیر را درنظر بگیرید:
- چنانچه زمانی مشاهده کردید که دستگاهتان دچار عیب شده بهتر است هرچه سریعتر آن را تعیمر کنید؛ چراکه امکان دارد بهصورت ناگهانی و وقتی که به آن احتیاج دارید از کار بایستد. این موضوع تنها در زمان کارتان اختلال ایجاد نکرده و ممکن است ایمنیتان را هم بهخط بیاندازد.
- اگر تجهیزات قدیمی دارید که از آن استفاده نمیکنید، بهتر است که آن را بهسازی کرده و درصورت نیاز، به قطعات محرک آن روغن بزنید تا خوب کار کند.
- کارشناسان آزمایشگاه میتوانند بهتنهایی تعمیر وسایل ریز و قطعات کوچک آنها را انجام دهند؛ در چنین شرایطی نیاز به استفاده از پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی نیست.
آموزش کارکنان آزمایشگاه برای نگهداری از تجهیزات
کسانی که در آزمایشگاه کار میکنند باید چگونگی نگهداری از هر وسیله را بهخوبی بدانند. برای مثال اگر یکی از ابزارها شیشهای است، باید بهگونهای از آن مراقبت کنند که بهراحتی نشکند. یا اینکه میکروسکوپهای نوری باید با استفاده از دستمال مخصوص پاک شوند. در صورتی که کارکنان آزمایشگاه بدانند برای تمیزکردن لنز باید چه میزان فشاری را وارد کنند، دیگر نیاز نیست برای تعویض لنز، به پشتیبانی فنی تجهیزات آزمایشگاهی مراجعه کنند.