اگر تا به حال دچار مشکل یا بیماری در اسکلت بدن یا اندامهای حرکتی شده باشید، احتمالاً کلمه ارتوپد یا ارتوپدی به گوشتان خورده است. در واقع ابتدا بهتر است بدانید که سیستم اسکلتی- عضلانی بدن انسان، سیستمی پیچیده است که شامل عصب، استخوان، رباط، تاندون، مفصل و عضله میشود و همکاری این اعضا با یکدیگر میتواند موجب تحرک و فعالیت انسان شود. ارتوپد که زیرمجموعهای از تخصصهای پزشکی است در گذشته فقط به کودکان مبتلا به بدشکلی ستون فقرات و عضو میپرداخته؛ اما امروزه با پیشرفت بسیار، اکثر مشکلات اسکلتی- عضلانی در گروههای مختلف سنی را پوشش میدهد.
به چه کسی متخصص ارتوپد میگویند؟
متخصص ارتوپد پزشکی است که به پیشگیری، تشخیص، درمان و توانبخشی بیماریها و آسیبهای اندامهای حرکتی میپردازد. متخصص ارتوپد یا جراح ارتوپد با استفاده از تصاویر پزشکی مختلف و دیگر ابزارها با کمک معاینات دقیق فیزیکی، عارضه و مشکلات بیماران را تشخیص میدهد و بهترین روش درمانی غیر جراحی یا جراحی را برای آنها بکار میگیرد. در نتیجه به طور کلی میتوان گفت تشخیص آسیب یا اختلال، درمان با دارو و…، توانبخشی از طریق ورزش و فیزیوتراپی، ارائه برنامه درمانی برای پیشگیری و پیشرفت بیماری و همچنین ارائه مشاوره به دیگر متخصصان کادر درمان همگی از جمله مهارتهای متخصص ارتوپد است.
نکته قابل توجهی که باید در مورد پزشک ارتوپد و جراح ارتوپد بدانید این است که تمامی جراحان ارتوپد پزشک ارتوپد محسوب میشوند اما تمامی پزشکان ارتوپد، جراح ارتوپد محسوب نمیشوند. در واقع بهتر است بدانید که جراح و پزشک ارتوپد هردو دارای شرایط تشخیص بیماری هستند اما فقط جراح اجازه انجام عمل جراحی دارد.
وظایف اصلی متخصص ارتوپد به شرح زیر است:
- ارائه روشهای درمانی برای مدیریت درد در برخی آسیبها و بیماریها که باعث درد شدهاند.
- بهبود دامنه حرکتی که به دلیل درد و تورم مفاصل محدود شده و فرد را از انجام کارهای روزانه خود بازمیدارد.
- درمان آسیبها و عوارض ناشی از آنها
ارتوپدی چیست؟
کلمه ارتوپدی اولین بار در سال 1741 توسط فردی به نام نیکولاس آندری و از ترکیب دو لغت ارتو به معنای مستقیم و صاف و پدی به معنای کودک یا بچه ساخته شده است. این کلمه دارای ریشهای یونانی است و علت ترکیب کردن این دو لغت با یکدیگر این بود که افراد فعال در این حوزه بیشتر به صاف کردن اندامهای کودکانی که ستون فقرات یا دست و پای کج داشتند، میپرداختند. حال که با کلمه ارتوپدی آشنا شدید بهتر است بدانید که ارتوپدی شاخهای از علم مهم و غنی پزشکی است که پزشک عمومی با ادامه تحصیل میتواند آن را کسب کند. در واقع این شاخه از علم پزشکی بر روی سیستم استخوانها و ماهیچهها متمرکز است.
چرا به دکتر ارتوپد مراجعه میشود؟
به دکتر ارتوپد باید در موارد زیر مراجعه کرد:
- تشخیص و درمان بسیاری از بیماریها و اختلالات
- زمانی که افراد دچار یک حادثه یا تصادف میشوند.
- کنترل و مدیریت برخی بیماریهای مزمن از جمله آرتروز، کمر درد، سیاتیک و…
- ساییدگی یا پارگی عضلات در هنگام انجام فعالیتهای روزانه به دلیل عدم آمادگی عضله
- استفاده طولانی مدت از گوشی موبایل و کامپیوتر که به کمر و گردن آسیب میرساند.
- احساس درد در کمر هنگام انجام کارهای پشت میزی و شغل کارمندی که ساعات زیادی از روز را پشت میز نشستهاند.
- انجام حرکات تکراری و بدون استراحت در طول روز که با درد در مفاصل و عضلات همراه است.
- ساییدگی مفاصل با از بین رفتن غضروفها در سنین بالا
- احساس گرفتگی در هرکدام از عضلات بدن و…
ارتوپد تخصصی وسیع و متنوع است و ارتوپدیست در کنار انجام عمل جراحی برای بیمار میتواند از تجویز دارو، توانبخشی، نرمش، ورزش و دیگر جنبههای مراقبت بهداشتی که به سیستم اسکلتی- عضلانی مربوط میشود به منظور درمان و کنترل درد استفاده کند.
چه بیماریهایی توسط متخصص ارتوپد درمان میشود؟
در این بخش به بیماریهایی میپردازیم که توسط متخصص ارتوپد و با انجام روشهای مختلف درمانی، درمان میشود:
- رگ به رگ شدن مفاصل
- جراحتهای ورزشی
- کشیدگی عضلات
- دیسک کمر و فتق دیسک
- شکستگی استخوان
- کمردرد و تنگی کانال نخاعی
- دررفتگی
- تومور مغزی
- بیماریهای ستون فقرات
- دراز بودن عضو
- تغییر شکل ستون فقرات
- پای چنبری و انحراف پا
- بیماریهای عفونی استخوان و مفاصل
- دیسپلازی لگن
- سرطان استخوان
- استئومیلیت
- پوکی استخوان
- بیماریهای مادرزادی استخوان و مفاصل
- نرمی استخوان
- سندرم تونل کارپال
- دست، پا و شانه درد
- تعویض مفاصل
- شکستگی مچ پا و قوزک پا درمان توسط فوق تخصص مچ پا
- خار پاشنه و…
اکثر بیماریها و جراحتهایی که توسط متخصص ارتوپد درمان میشوند معمولاً دارای بیش از یک روش درمانی هستند و گاهی برای درمان یک مشکل از چندین روش درمانی مکمل یکدیگر استفاده میشود. متخصصین در این زمینه پس از دادن مشاورههای تخصصی به بیماران و راهنمایی آنها بهترین برنامه درمانی را ارائه میدهند تا بیماران را به زندگی طبیعی خود بازگردانند.